มาตรฐานสีสายไฟ: แต่ละสีบอกอะไรเราบ้าง?

'สายไฟ' ถือว่าเป็นหนึ่งในอุปกรณ์สำคัญที่ช่วยให้โรงงานอุตสาหกรรมต่าง ๆ สามารถเดินหน้าต่อไปได้ เพราะเป็นอุปกรณ์ที่ทำหน้าที่จ่ายพลังงานไฟฟ้าให้กับเครื่องใช้ไฟฟ้า เครื่องจักร และอุปกรณ์ต่าง ๆ ในโรงงาน ซึ่งการที่จะใช้งานสายไฟให้ปลอดภัยและได้ประสิทธิภาพเต็มที่ ช่างไฟฟ้าก็จะต้องทำความเข้าใจในเรื่องของ 'มาตรฐานสีสายไฟ' รวมถึง 'มาตรฐาน มอก.' บทความนี้เรารวบรวมข้อมูลที่น่าสนใจไว้ให้แล้ว ติดตามกันได้เลย

เชื่อว่าผู้ใช้ไฟทั่วไปที่เคยชินกับการใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าในครัวเรือน หลายคนอาจยังไม่รู้มาก่อนว่า ‘สายไฟ’ ที่เราใช้กันอยู่ในทุกวันนี้มีอยู่ด้วยกันหลากหลายสี และแต่ละสีก็มีหน้าที่ที่แตกต่างกันไป แต่สำหรับช่างไฟฟ้าแล้ว ความหมายของสายไฟแต่ละสีถือเป็นเรื่องสำคัญที่ช่างทุกคนต้องทำความเข้าใจ เพื่อให้เลือกใช้งานได้อย่างถูกต้อง และช่วยให้สายไฟทำหน้าที่ได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ

ปัจจุบันนี้ มาตรฐานสีสายไฟจะยึดตาม มอก.11-2553 ซึ่งเป็นผลมาจากความต้องการเปลี่ยนสีและชื่อของสายไฟให้ตรงกับมาตรฐาน IEC Code ซึ่งเป็นมาตรฐานที่ใช้กันอย่างแพร่หลายทั่วโลก โดยความหมายของสายไฟแต่ละสีมีอยู่ด้วยกันดังนี้

• สีน้ำตาล (จากเดิมคือสายสีดำ) คือ ลวดความร้อน ทำหน้าที่จ่ายไฟไปยังเต้าเสียบ หรือสวิตช์ไฟฟ้า
• สีดำ (จากเดิมคือสายสีแดง) คือ ลวดความร้อนสายที่สอง สำหรับเครื่องใช้ไฟฟ้าขนาดใหญ่
• สีเทา (จากเดิมคือสายสีน้ำเงินและสีเหลือง) คือ ลวดความร้อนที่ใช้กับอุปกรณ์ไฟฟ้าเคลื่อนที่
• สีฟ้า (จากเดิมคือสายสีขาวหรือสีเทา) คือ สายกลางที่จำเป็นสำหรับความปลอดภัยของเครื่องใช้ไฟฟ้าและอุปกรณ์ต่าง ๆ
• สีเขียว คือ สายดิน ช่วยป้องกันการเกิดไฟฟ้าช็อต และป้องกันอันตรายจากไฟฟ้าลัดวงจรหรือไฟไหม้

เพื่ออำนวยความสะดวกให้กับช่างไฟฟ้าสำหรับการติดตั้งสายไฟในระบบไฟฟ้าเฟสต่าง ๆ จึงได้มีการกำหนดมาตรฐานสีสายไฟที่ใช้ในระบบไฟฟ้าแต่ละเฟสไว้ดังนี้

• สายเฟส (L) ใช้สายสีน้ำตาล
• สายนิวทรัล (L) ใช้สายสีฟ้า
• สายดิน (G) ใช้สายสีเขียวแถบเหลือง

• สายเฟส (L1) ใช้สายสีน้ำตาล
• สายเฟส (L2) ใช้สายสีดำ
• สายเฟส (L3) ใช้สายสีน้ำตาล
• สายนิวทรัล (N) ใช้สายสีฟ้า
• สายดิน (G) ใช้สายสีเขียวแถบเหลือง

นอกจากการทำความเข้าใจมาตรฐานสีสายไฟ หรือความหมายของสายไฟแต่ละสีแล้ว อีกหนึ่งเรื่องสำคัญที่ช่างไฟฟ้าต้องยึดมั่นไว้เสมอ ก็คือการเลือกใช้สายไฟที่ผ่านการรับรอง ‘มาตรฐาน มอก.’ เพื่อให้มั่นใจได้ว่า สายไฟฟ้าเหล่านั้นจะสามารถทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ และช่วยเพิ่มความปลอดภัยทั้งในระหว่างการติดตั้งไปจนถึงการใช้งาน มาดูกันว่า มาตรฐาน มอก. คืออะไร และมีความสำคัญอย่างไร

มอก. หรือ มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม คือ ข้อกำหนดทางวิชาการที่สำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) ได้กำหนดขึ้น เพื่อเป็นแนวทางในการผลิตสินค้าให้กับผู้ผลิต ซึ่งข้อกำหนดนี้จะช่วยให้ผลิตสินค้าได้อย่างมีคุณภาพ และเป็นไปตามมาตรฐานที่เหมาะสม ซึ่งนอกจากจะช่วยให้ผู้ซื้อได้สินค้าที่ดี และสามารถใช้งานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพแล้ว การผลิตสินค้าให้ตรงตามข้อกำหนดนี้ ยังช่วยให้ได้สินค้าที่ปลอดภัย สามารถใช้งานได้ยาวนาน ซึ่งจะช่วยให้ผู้ซื้อเกิดความมั่นใจ และช่วยสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับทั้งผู้ผลิตและผู้จัดจำหน่ายอีกด้วย โดยเครื่องหมาย มอก. มีอยู่ด้วยกัน 2 ประเภท คือ เครื่องหมายมาตรฐานทั่วไป และ เครื่องหมายมาตรฐานภาคบังคับ มาดูกันว่า เครื่องหมายทั้ง 2 ประเภทนี้แตกต่างกันอย่างไร

เครื่องหมายมาตรฐานทั่วไป

เครื่องหมายมาตรฐานทั่วไป คือ เกณฑ์ที่ทาง สมอ. ทำขึ้นเพื่อกำหนดมาตรฐานของผลิตภัณฑ์แต่ชนิด ซึ่งผู้ผลิตสามารถยื่นความจำนงขอรับเครื่องหมายมาตรฐานทั่วไปจาก สมอ. ได้ตามความสมัครใจ เพื่อเข้ารับการตรวจสอบและพัฒนาคุณภาพของสินค้าให้เป็นไปตามเกณฑ์ที่ สมอ. กำหนด โดยเครื่องหมายมาตรฐานทั่วไปนี้ เป็นสิ่งที่แสดงให้ผู้จัดจำหน่ายและผู้ซื้อเห็นว่า สินค้าของผู้ผลิตเป็นสินค้าที่มีคุณภาพ และผ่านการรับรองตามมาตรฐานด้านความปลอดภัยเรียบร้อยแล้ว

เครื่องหมายมาตรฐานภาคบังคับ

อ เครื่องหมายรับรองคุณภาพ ที่กฏหมายกำหนดไว้ว่า สินค้าที่สามารถผลิต นำเข้า และจำหน่ายได้ จะต้องเป็นไปตามมาตรฐานที่ระบุไว้เท่านั้น ซึ่งผู้จัดจำหน่ายเองก็จะสามารถจำหน่ายได้เฉพาะสินค้าที่ผ่านการจดทะเบียน และมีเครื่องหมาย มอก. ระบุไว้บนสินค้าอย่างชัดเจนแล้วเท่านั้น เพื่อเป็นการแสดงข้อมูลให้ผู้ซื้อรู้ว่า สินค้านั้น ๆ เป็นสินค้าที่ผ่านการรับรองคุณภาพการผลิตตามมาตรฐานของ สมอ. ซึ่งจะช่วยคุ้มครองความปลอดภัยในการใช้งานให้กับผู้ซื้อ และยังช่วยเสริมสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับทั้งผู้ผลิต ผู้นำเข้า และผู้จัดจำหน่ายอีกด้วย

นอกจากเครื่องหมาย มอก. ที่แสดงถึงมาตรฐานของผลิตภัณฑ์ในประเทศไทยแล้ว ก็ยังมี ‘มาตรฐานระดับสากล’ หรือ ‘International Standard’ ที่แสดงว่าสายไฟเหล่านั้น เป็นสายไฟที่มีความปลอดภัยสูง และมีคุณภาพในระดับที่สามารถส่งออกไปจำหน่ายได้ทั่วโลก ดังนั้น การเลือกซื้อสายไฟไปใช้งาน นอกจากจะพิจารณาจากมาตรฐานสีสายไฟให้เหมาะกับงานแล้ว ช่างไฟฟ้าจึงควรเลือกซื้อสายไฟที่มีเครื่องหมาย มอก.ระบุอยู่ หรือเลือกพิจารณาเพิ่มเติมจากเครื่องหมายมาตรฐานระดับสากล เพื่อเพิ่มความมั่นใจในการใช้งานไปอีกขั้น

• ได้สายไฟที่มีความปลอดภัย และสามารถทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ เพราะสายไฟที่ได้มาตรฐาน มอก. เป็นสายไฟที่ผ่านการทดสอบแล้วว่า ทนทานต่อแรงดันไฟฟ้า ความร้อน ความชื้น และสารเคมี ทำให้สามารถใช้งานได้อย่างอุ่นใจ หมดกังวลเรื่องอันตราย
• ง่ายต่อการบำรุงรักษา หากสายไฟชำรุดหรือเสียหาย ก็สามารถซ่อมแซม และหาอะไหล่ทดแทนได้ง่าย เพราะสินค้าที่มี มอก. เป็นสินค้าที่ได้มาตรฐานเดียวกันทุกชิ้น
• ได้สินค้าคุณภาพสูง ในราคาที่เหมาะสม สามารถใช้งานได้ยาวนาน คุ้มค่ากับการลงทุน

ในฐานะช่างไฟฟ้า ที่ทำงานใกล้ชิดกับสายไฟและระบบไฟฟ้าแรงสูงทุกวัน การทำความเข้าใจเรื่องมาตรฐานสีสายไฟ ความหมายของสายไฟแต่ละสี และความสำคัญของมาตรฐาน มอก. จะช่วยให้ช่างไฟฟ้าสามารถเลือกใช้สายไฟได้ตอบโจทย์กับรูปแบบงาน ซึ่งจะช่วยให้สายไฟสามารถจ่ายพลังงานไฟฟ้าได้เต็มประสิทธิภาพ ระบบต่าง ๆ ทำงานได้อย่างราบรื่น และช่วยเพิ่มความปลอดภัยในการทำงานได้มากขึ้น

RS ผู้นำด้านโซลูชันอุตสาหกรรมและอิเล็กทรอนิกส์ ที่ดำเนินธุรกิจมาแล้วกว่า 84 ปี เราจัดจำหน่ายสายไฟสำหรับอุตสาหกรรมคุณภาพสูงที่ได้มาตรฐาน มอก. และผ่านการรับรองในระดับสากล เพื่อจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพและยกระดับความปลอดภัยในการใช้งาน สามารถเลือกซื้อสินค้าของเราได้ผ่านเว็บไซต์ หรือปรึกษาเราได้เลย